Blog Mentale weerbaarheid bij jonge kinderen

U als ouder hoort vast wel eens de termen “weerbaar, voor jezelf opkomen, driftbuien”. We willen allemaal heel graag dat kinderen lekker in hun vel zitten, het naar hun zin hebben, vriendjes maken en plezier hebben op de opvang en later op school. 

De overkoepelende term “mentale weerbaarheid” heeft in deze tijd de aandacht gekregen voor veel professionals rondom het opgroeien en opvoeden van het kind binnen de gemeente Hoeksche Waard https://hoekschewaard.alsvillage.nl/home/default.aspx

Hoe ontwikkelt de mentale weerbaarheid precies voor uw kind in de leeftijd van 0 tot 4 jaar? En wat kunt u als ouder/verzorger bijdrage in dit proces?

Het ene kind is vanuit zijn aanleg weerbaarder dan het andere kind. Maar in de opvoeding en begeleiding van een kind kan veel gedaan worden om een kind te helpen weerbaarder te worden. Naast het bieden van liefde, genegenheid en verzorging kun je als ouder in de baby-fase al goed stilstaan bij hoe uw kind voor zichzelf op komt. Dit door te kijken naar de wijze waarop hij/zij zijn/haar behoeften aan u kenbaar maakt. Deze fase is al het begin stukje van de vorming van mentale weerbaarheid. Vanuit reflexen en impulsen, de non-verbale communicatie leert het kind zijn behoeften kenbaar te maken aan zijn omgeving. Het kindje huilt en maakt geluid. Het kindje heeft last van ongemak (honger, moeheid, darmkrampje). Om op een juiste manier te reageren op uw baby, laat u merken dat u uw kindje ziet en hoort. Uw kind ervaart dat hij/zij er mag zijn ook met zijn ongemak. Dit maakt dat uw kindje gehoord wordt in zijn of haar behoeften, waardoor het kind zich veilig en vertrouwd voelt. Deze interactie met het kind maakt dat uw kindje voor zichzelf op komt en hierin wordt bevestigd dat dit goed is. 

Als uw kindje tussen de 6 en 12 maanden is, is dit een belangrijke beginfase van de emotieregulatie. Emotieregulatie is het vermogen controle te houden over emotionele reacties. Deze fase vormt o.a. de basis waardoor uw kind op latere leeftijd rond het 7^e levensjaar deze belangrijke vaardigheid emotie-regulatie leert toepassen in contact met anderen.

Het is goed om al bij uw baby de emoties te benoemen die je waarneemt. Begrijpelijk hebben baby's nog weinig invloed op hun emotionele reacties, ze reageren nog geheel vanuit hun impulsen. En vanaf een maand of negen zien we dat baby's zichzelf ook kunnen geruststellen met bijvoorbeeld een doekje of knuffel. Het kindje begint zo al wat grip te krijgen op de eigen emoties. Op de peuterleeftijd zien we dat het kinderen steeds beter gaat lukken emoties op een goede manier te uiten. Al is dit natuurlijk best nog heel lastig voor peuters en is het echt niet vreemd wanneer een peuter nog slaat of bijt uit boosheid of frustratie. Bij het verkrijgen van controle over de emoties, speelt de taalontwikkeling een belangrijke rol. Wanneer een kind eenmaal kan zeggen dat hij/zij boos of verdrietig is en kan vertellen waarom, geeft het hiermee al een eerste uiting aan deze gevoelens.

We zien de eerste weerbaarheid ontstaan bij dreumesen. Een dreumes is op een gegeven moment in staat aan te geven wat het wel en niet wil, gaat proberen probleempjes zelf op te lossen en kan ook om hulp gaan vragen. Op de peuterleeftijd zien we dat kinderen over het algemeen goed hun eigen grenzen kunnen bewaken, maar er nog wel veel moeite mee hebben rekening te houden met de wensen en gevoelens van anderen.

In de kinderopvang stimuleren wij de mentale weerbaarheid al vroeg door op een speelse wijze de sociaal- emotionele ontwikkeling te stimuleren. Een voorbeeld is het stukje leren voelen, het benoemen van emoties zoals: blij, boos of bang, maar ook speelgoed delen, lief zijn voor elkaar en naar elkaar luisteren. 

Een kind dat zich gewaardeerd voelt en waarbij de volwassene zich inleeft in de behoefte en wensen van het kind en daar ook rekening mee houden, zal zich als een weerbaarder kind ontwikkelen. 

Wat natuurlijk niet weg neemt dat ouders en volwassenen de kinderen wel grenzen stellen, want dit geeft veiligheid. 

Samen met je kind een boek lezen over weerbaarheid kan helpen eens te praten over dit onderwerp bijvoorbeeld het boek Coco kan het! van Loes Riphagen.